Anoreksja i bulimia to choroby charakteryzujące się poważnymi zaburzeniami w zachowaniach żywieniowych. W powszechnej opinii spotykana najczęściej u nastolatek, dotyka jednak sportowców.


Według DSM IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders- system diagnozy Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) anoreksja i bulimia są chorobami charakteryzującymi się poważnymi zaburzeniami w zachowaniach żywieniowych.
Należy przy tym podkreślić, iż zaburzenia te uwarunkowane są psychicznie i często towarzyszą im inne, takie jak zaburzenia obsesyjno- kompulsywne, depresja, czy zaburzenia lękowe.

Pacjenci cierpiący na anoreksję lub bulimię często pochodzą z nieprawidłowo funkcjonujących rodzin oraz mają problemy z identyfikowaniem i okazywaniem emocji, a także doświadczają problemów w relacjach z innymi ludźmi.

Wyrażenie anoreksja nervosa zostało zaczerpnięte z języka greckiego i oznacza brak apetytu, co nie opisuje tej choroby we właściwy sposób, gdyż cierpiący na nią są stale głodni, wręcz umierają z głodu", ale wypierają się tego do samego końca, co utrudnia identyfikację i leczenie tej choroby. Inną główną cechą anoreksji jest pragnienie posiadania kontroli- kontrolowania uczuć, jedzenia, wagi. Pragnienie posiadania władzy nad rzeczami materialnymi jest interpretowane jako rezultat niezdolności anorektyków do zaakceptowania panującego w ich życiu chaosu.

Pacjenci cierpiący na anoreksję mają obsesję na punkcie bycia szczupłymi i panicznie boją się przybrać na wadze. Ich życie kręci się wokół niejedzenia i zrzucania wagi albo utrzymywania ekstremalnie niskiej masy ciała. Nie ważne ile ważą i tak zawsze czują się zbyt grubi i pragną schudnąć jeszcze bardziej. Niektórzy uważają, że są cali grubi" , inni zaś koncentrują się na konkretnych częściach ciała, takich jak nogi, ręce czy podbródek.

Jednostki cierpiące na takie zaburzenia wierzą, iż są zbyt grubi i żadne tłumaczenia rodziny czy przyjaciół nie są w stanie ich przekonać, że jest inaczej. Strach przed byciem otyłym nie znika ani nie zmniejsza się pod wpływem spadku wagi, a wręcz przeciwnie ubytek masy może go potęgować.

Osoby cierpiące na anoreksję to najczęściej bardzo ambitni, nastawieni na sukces perfekcjoniści, którzy cierpią na bardzo niskie poczucie własnej wartości, które jest dla nich związane z masą ciała, a waga staje się dla nich przyrządem do pomiaru własnej wartości. Ważenie następuje u nich kilka razy dziennie, szczególnie po posiłku, ponadto często mierzą obwody rozmaitych części ciała, a także przeglądają się w lustrach i szybach aby sprawdzić czy nie przytyli. Całe ich życie zostaje podporządkowane pragnieniu bycia chudym, kosztem zdrowia, a często nawet kosztem życia.

Sportowcy - anorektycy

Sportowcy cierpiący na anoreksję, także obsesyjnie dążą do tego by być chudymi, ale w przeciwieństwie do pozostałych nie traktują tego jako jedynego celu. W ich przypadku bycie szczupłym jest traktowane jako wyraz dobrej formy i coś co nieodłącznie idzie z nią w parze. Zdaniem sportowców szczupła sylwetka świadczy o dobrej kondycji i sprawności fizycznej.
Taki pogląd prowadzi do prostych wniosków, że bycie szczupłym jest wyrazem charakteru i silnej woli zawodnika, co prowadzi do sukcesu.
Zawodnicy cierpiący na anoreksję często charakteryzują się niskim poczuciem własnej wartości i brakiem wiary w siebie poza dyscypliną, którą uprawiają. Ich poczucie wartości jest silnie związane z kondycją, a część z nich (szczególnie ci, którzy trenują od wczesnego dzieciństwa) zatracają się w sporcie, mając poczucie, iż poza nim nie są nic warci i nie mają nic do zaoferowania. Wyniki osiągane w sporcie są wówczas traktowane jako miernik własnej wartości.

Sport i treningi jako usprawiedliwienie

Osoby cierpiące na anoreksję potrafią doskonale usprawiedliwiać swoje złe nawyki żywieniowe i pomijanie kolejnych posiłków. Sportowcy najczęściej uzasadniają odmawianie jedzenia złym samopoczuciem na treningu, zmęczeniem po treningu lub brakiem czasu ze względu na liczne obowiązki związane z treningami.

Często zawodnicy chcąc spalić więcej kalorii pokonują dodatkowe dystanse po zawodach czy treningach, w których często uczestniczą pomimo kontuzji czy choroby, w obawie przed przybraniem na wadze. Wychudzona sylwetka sportowca nie zwraca uwagi otoczenia, które usprawiedliwia to częstymi treningami.

Wpływ restrykcyjnej diety na kondycję fizyczną

Restrykcyjna dieta, która prowadzi do spadku masy ciała, może początkowo, lecz na krótki okres czasu, poprawiać wydolność. Prawdopodobnie jest to związane z psychologicznymi i fizjologicznymi skutkami głodówki. Poprawa samopoczucia zawodnika oraz jego wyników to efekt krótkotrwały, a raptowny lub drastyczny spadek wagi może prowadzić do wielu zaburzeń obniżających zdolności wysiłkowe, m.in.:
- szybkie wyczerpywanie glikogenu, które prowadzi do przedwczesnego zmęczenia mięśni oraz obniża psychiczne zdolności do wysiłku
- wzrost produkcji mleczanu, pogarsza pojemność buforową co skutkuje szybkim męczeniem mięśni
- odwodnienie, które upośledza termoregulację oraz upośledza transport tlenu i składników odżywczych
- utrata beztłuszczowej masy ciała obniża siłę i wytrzymałość mięśni, obniża zdolności anaerobowe
- spadek pojemności minutowej serca, obniża zdolności aerobowe

Niedobory składników pokarmowych

Stałe lub drastyczne ograniczenie spożycie energii prowadzi do nieadekwatnego spożycia składników pokarmowych, które skutkuje niedoborami wpływającymi na obniżenie zdolności wysiłkowych. Sportowcy cierpiący na zaburzenia odżywiania często eliminują z jadłospisu produkty bogate w węglowodany, w obawie przed przytyciem, co uniemożliwia im gromadzenie odpowiednich ilości glikogenu.

Ograniczenie energii pociąga za sobą zbyt niskie spożycie białka i tłuszczu, a także witamin i minerałów, których spożycie u sportowców powinno być wręcz wyższe niż u ludzi nie trenujących. Wszystkie te niedobory prowadzą do obniżenia zdolności wysiłkowych zawodnika, powodują szybsze zmęczenie, osłabienie mięśni, urazy układu szkieletowo-mięśniowego oraz wzrost ryzyka infekcji.

Zmęczenie

Stałe lub drastyczne ograniczenie spożycia energii i towarzyszący temu gwałtowny spadek masy ciała mogą prowadzić u sportowców do permanentnego uczucia zmęczenia. Może być ono odczuwane jedynie podczas ćwiczeń lub także w czasie wolnym od treningu. Stan ten może wynikać ze zbyt niskiego spożycia węglowodanów lub anemii na skutek niedoborów żelaza.

Częste infekcje i choroby

Wbrew pozorom istnieje niewiele badań świadczących, iż ograniczenie spożycia energii, wpływa na ryzyko infekcji czy choroby, szczególnie w początkowych stadiach zaburzeń żywieniowych. Obserwuje się wówczas spadek odporności, jednak do momentu gdy zaburzenia żywieniowe nie osiągną zaawansowanego stadium, a niedożywienie nie będzie ekstremalne ryzyko zachorowania nie wzrasta znacząco.

Niedobory żelaza

W przypadku gdy podaż energii jest niska, pokrycie zapotrzebowania na żelazo jest wręcz niemożliwe, szczególnie u sportowców dodatkowo narażonych na jego niedobory.

Anemia z niedoborów żelaza znacznie obniża zdolności wysiłkowe sportowców. Organizm nie jest wówczas zdolny do dostarczenia pracującym mięśniom odpowiednich ilości tlenu, ani do odprowadzenia dwutlenku węgla. Ponadto niedostateczna ilość tlenu uniemożliwia mięśniom spalanie tłuszczu, co zwiększa znaczenie węglowodanów. Wówczas szybko wyczerpywane są małe zapasy glikogenu i wzrasta produkcja mleczanu.

Częste kontuzje

Zbyt niska podaż energii powoduje braki węglowodanów i tłuszczu jako paliw dla pracujących mięśni. Podobnie bez odpowiedniej ilości i jakości białek, a także mikroskładników i witamin, tkanka uszkodzona w trakcie wyczerpującego wysiłku nie może ulec regeneracji.

Zawodnicy uprawiający dyscypliny wymagające szczupłej sylwetki częściej ulegają kontuzjom, szczególnie układu mięśniowo-szkieletowego, a ich okres rekonwalescencji wydłuża się, co może być spowodowane ograniczaniem spożycia energii. Ponadto badania wykazały, iż sportowcy cierpiący na zaburzenia odżywiania są dodatkowo narażeni na kontuzje układu kostnego.

Układ sercowo-naczyniowy

Zmiany w układzie sercowo-naczyniowym związane z anoreksją (np. bradykardia, hipotensja, zmniejszenie wielkości komór serca, cienkość ścian serca, zaburzenia elektrokardiograficzne) mogą mieć poważny wpływ na zdolności fizyczne, szczególnie te związane z wysiłkiem aerobowym. Stopień ograniczenia zależy od tego jak drastyczne jest i jak długo trwa ograniczenie spożycia energii oraz od fizycznych wymagań wynikających z treningu. Jeżeli ograniczenie spożycia energii powoduje znaczny spadek w rozmiarze i sile mięśnia sercowego, wówczas funkcje układu sercowego są zaburzone i spada wydolność.

Zmniejszenie muskulatury serca skutkuje spadkiem pojemności wyrzutowej co prowadzi do spadku pojemności minutowej serca, a to z kolei obniża maksymalne zdolności wysiłkowe.

Jeżeli znasz kogoś kto cierpi na anoreksję lub sam na nią chorujesz skontaktuj się z lekarzem psychiatrą. Pamiętaj - nieleczona anoreksja prowadzi do śmierci.

Na podstawie Beals K.A. (2004) : Disordered eating among athletes- a comprehensive guide for health proffesionals, Human Kinetics

• Dodał: Ziela
• Data: 20/05/2009 08:00
• Kategoria: Zdrowie
• Komentarzy: 0
• Czytań: 1934